Mehmet ŞimşekTabletler, telefonlar ve televizyonlar modern hayatın ayrılmaz bir parçası haline gelirken, bilim dünyası bu dijital alışkanlıkların otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocuklardaki etkilerini mercek altına aldı.
Son araştırmalar ve uluslararası uzmanların görüşleri, ekran maruziyetinin otizmli çocuklarda sosyal etkileşim eksikliği, davranış sorunları ve duyusal hassasiyet gibi semptomları şiddetlendirebileceğini ortaya koydu.
Ebeveynler için bu bulgular, ekran süresini yeniden değerlendirme zamanının geldiğini gösterdi.
Amerikan Pediatri Akademisi’nin (AAP) raporuna göre, otizmli çocukların aşırı ekran maruziyeti, gelişimsel zorlukları daha da derinleştirebildi.
İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nden nörolog Prof. Dr. Simon Baron-Cohen, “Otizmli çocuklar, ekranlardan gelen hızlı görüntüler ve sesler karşısında duyusal aşırı yüklenmeye maruz kalıyor. Bu da kaygı, öfke nöbetleri ve sosyal geri çekilme gibi semptomları artırıyor” dedi.
Journal of Autism and Developmental Disorders’ın yayımlanan bir çalışma, günde 2 saatten fazla ekran başında kalan otizmli çocuklarda davranışsal sorunların %35 oranında arttığını gösterdi.
Prof. Baron-Cohen, “Ekranlar, bu çocukların zaten hassas olan sinir sistemini zorluyor” diye ekledi.
Ekran maruziyetinin otizmli çocuklardaki sosyal becerilere etkisi de alarm verici.
ABD’deki UCLA’dan çocuk psikiyatristi Dr. James McCracken, “Otizmli çocuklar için yüz yüze iletişim zaten zorlayıcıyken, ekranlar bu etkileşimi tamamen devre dışı bırakıyor. Dijital dünya, onların gerçek insanlarla bağ kurma fırsatını elinden alıyor” açıklamasında bulundu.
Pediatrics dergisinde yer alan bir araştırma, ekran süresinin artmasıyla otizmli çocuklarda göz teması kurma ve duygusal tepki verme gibi sosyal becerilerin %25 azaldığını ortaya koydu.
Dr. McCracken, “Ekranlar, bu çocukların dünyayı anlama ve ilişki kurma sürecini baltalıyor” uyarısında bulundu.
Duyusal hassasiyet de ekranların tetiklediği bir diğer önemli sorun.
Japonya’daki Kyoto Üniversitesi’nden nörolog Dr. Makoto Miyakoshi, “Otizmli çocukların çoğu, parlak ışıklar ve ani sesler gibi uyarılara karşı aşırı duyarlı. Ekranlar bu hassasiyeti artırarak huzursuzluk ve uyku problemlerine yol açıyor” dedi.
Autism Research dergisinin yayımlanan bir analiz, ekran maruziyetinin otizmli çocuklarda uyku düzenini %40 oranında bozduğunu ve bu durumun semptomları daha da kötüleştirdiğini kanıtladı.
Dr. Miyakoshi, “Uyku eksikliği, otizmli çocuklarda duygusal regülasyonu zorlaştırıyor” diye vurguladı.
Uzmanlar, ekran süresini sınırlamanın yanı sıra alternatif aktiviteleri önerdi.
Avustralya’daki Melbourne Üniversitesi’nden Prof. Dr. Cheryl Dissanayake, “Doğa yürüyüşleri, el becerisi gerektiren oyunlar ve aile ile geçirilen kaliteli zaman, otizmli çocukların gelişimini destekliyor. Ekran yerine bu tür etkileşimler, semptomları hafifletebilir” dedi.
AAP, otizmli çocuklar için ekran süresinin günde 1 saati aşmamasını ve bu sürenin eğitici içeriklerle doldurulmasını tavsiye etti.
Prof. Dissanayake, “Ebeveynlerin çocuklarıyla birebir zaman geçirmesi, ekranların yerini alabilecek en güçlü araç” önerisinde bulundu.
Bilim dünyası, ekran maruziyetinin otizmli çocuklar üzerindeki etkilerinin uzun vadeli sonuçlarını hâlâ araştırıyor.
Mevcut bulgular, bu çocukların dijital dünyayla ilişkisinin dikkatle yönetilmesi gerektiğini gösterdi.
Dr. McCracken, “Ekranlar bir kaçış gibi görünebilir, ama otizmli çocuklar için bu bir tuzak olabilir. Onların gelişimi için gerçek dünyaya ihtiyacımız var” dedi.
Bilim, otizmli çocukların daha sağlıklı bir geleceği için bu adımların kritik olduğunu söyledi.
